ASAL USUL NAMA
Salah satu cerita asal-usulnya adalah, Sungai Lembing mendapat nama dari air sungai yang mengalir dengan deras dan tajam macam lembing yang menujah Sungai Kenau. Yang dikatakan sungai ini sebenarnya hanyalah alur air sahaja.
Cerita lainnya pula adalah berasal dari perkataan lembing iaitu sejenis senjata yang sering digunakan dalam memburu atau berkawal. Kononnya orang-orang asli dikatakan melemparkan lembing ketika memburu seekor rusa. Dalam usaha untuk menyelamatkan diri, rusa tersebut terjun ke dalam sungai dan hilang bersama-sama lembing yang melekat di badannyanya.
Pada awal abad ke-18, sekumpulan pelombong bijih timah yang melombong di kawasan itu. Mereka dikatakan menjumpai lembing milik orang asli pada zaman dahulu. Sejak itu, kawasan ini dinamakan Sungai Lembing. Walau bagaimanapun, tidak ada bukti kukuh untuk menyokong kesahihan cerita.
PELOMBONGAN OLEH ORANG MELAYU
Sejarah awal aktiviti perlombongan bijih timah dikesan dalam rekod seorang ahli sejarah Cina yang mencatatkan eksport bijih timah dari Kelantan dan Pahang ke China pada pertengahan abad ke-13.
Menurut cerita tempatan Pahang, pada tahun 1868 Sungai Lembing mula diterokai oleh Wan Muhamad atau 'Tok Tangguk' dari Kemboja yang pernah menetap di Chenor, Temerloh, Pahang.
Tok Tangguk mempunyai kepakaran dalam perlombongan bijih timah. Sungai Lembing terletak di Lembah Sungai Kenau dan dikelilingi oleh bukit-bukit dan serta menarik dan strategik. Ketibaan pelombong Cina di abad ke-18 bermula disebabkan aktiviti pelombongan Tok Tangguk semakin berkurangan.
Dalam aktiviti perlombongan terdapat beberapa nama-nama tempat di Sungai Lembing iaitu:
-Kolong Sungai Pahat = Kolong Pahat River (bijih memahat) dan
-Bukit Segantang = Hill Segantang (mengeluarkan bijih segantang sehari).
Menurut rekod dari China, timah dieksport dari negeri Pahang sejak 1446.
PELOMBONGAN ORANG CINA
Selepas perlombongan oleh orang Melayu iaitu Tok Tangguk berakhir, kerja perlombongan dijalankan oleh pelombong Cina yang bekerja di bawah kontrak William Frazer.
Sungai Lembing pada masa lalu supaya terkenal di peringkat antarabangsa dan merupakan bandar terkaya dalam pengeluaran bijih timah di Pahang. Ia adalah bekas kawasan perlombongan tertua, paling lama dan paling dalam di dunia iaitu sedalam 971 meter (2,400 kaki).
Pada suatu masa dahulu Sungai Lembing juga dikenali sebagai 'El-Dorado Timur' bagi Tanah Melayu kerana di dalamnya terletak sebuah perkampungan Inggeris yang istimewa di Lembah Sungai Kenau. Kekayaan dari sumber timah Sungai Lembing dikatakan sebagai "Penyelamat Ratu" = “Rescue the Queen’s Crown”yang tertekan akibat kemerosotan ekonomi British pada masa itu.
Pada bulan November 1883, DYMM Sultan Ahmad Shah Muazzam telah menandatangani perjanjian pajakan dengan Boss Baba Ah Sam (Lim Ah Sam) untuk memajak kawasan seluas 2,500 batu persegi yang meliputi Sungai Kuantan, Sungai Triang dan Sungai Endau Rompin.
Syarikat ini telah ditubuhkan oleh hartawan Lim Ah Sam, Boss Goo Soo Sooee bersama-sama Levis den Dekker yang tinggal di Singapura. Baba Ah Sam telah bekerja dengan orang Eropah untuk melakukan kerja perlombongan disini.
Tetapi Ulu Sungai Kuantan adalah kawasan mutlak Sultan Pahang. Sultan telah memberikan hak perlombongan bijih timah kepada bapa mertuanya sebagai hadiah perkahwinan kepada isterinya iaitu anak Lim Ah Sam.
Berdasarkan konsesi pada tahun 1883, syarikat Company Pahang Company telah diberi tempoh pajakan selama 75 tahun dan dikehendaki membayar royalti sebanyak 10% dari hasil timah dan bijih lain yang dieksport. Tetapi syarikat itu dikecualikan daripada bayaran cukai pelabuhan, dan lain-lain cukai termasuklah kayu. Dibenarkan beroperasi di mana-mana tempat di negeri ini.
PELOMBONGAN ORANG EROPAH
Penguasaan perlombongan oleh orang Eropah bermula pada tahun 1886 apabila syarikat The Pahang Mining Company Limited yang ditubuhkan di London. Encik William Frazer dilantik sebagai pengurus lombong.
The Pahang Mining Company Limited bersetuju untuk membeli konsesi asal tetapi disebabkan masalah kewangan ia ditangguhkan sehingga tahun 1888.
Syarikat itu menukar nama menjadi The Pahang Corporation Limited (PCL), di mana Encik William Frazer telah dilantik pengarah. Konsesi baru diluluskan pada tahun 1888 selama 80 tahun untuk keluasan 2,500 batu persegi. Royalti sebanyak 10% diberikan kepada Sultan Pahang.
Selepas penubuhan Persekutuan Tanah Melayu pada tahun 1898, kuasa pajakan perlombongan adalah tertakluk kepada ‘mining code’. Pahang Corporation Company Limited telah diberikan hak perlombongan di Sungai lembing apabila ia menjadi bandar pertama di Semenanjung Tanah Melayu yang diletakkan di bawah pentadbiran pelombong inggeris iaitu Pahang Corporation Limited dari 1888 sehingga tahun 1906.
Pada tahun 1906, Pahang Corporation Limited telah ditutup dan kemudian telah diambil alih oleh Consolidated Pahang Company Limited (PCCL).
Sehingga tahun 1915, terowong sedalam 40 batu telah berjaya digali semasa kerja perlombongan berjalan. Aktiviti perlombongan di Sungai Lembing ini telah menjadi penyumbang ekonomi yang ketara kepada penduduk di Sungai Lembing.
KESIMPULAN
Masih banyak sejarah Sungai Lembing yang tersimpan dalam lipatan. Masih ramai pengkaji dan peminat sejarah meneruskan kajian dan penceritaan masing-masing terhadap sejarah Sungai Lembing. Ada yang telah ditulis tetapi ada yang diceritakan secara lisan DAN ada yang masih tersembunyi.
Mungkinkah waris Tok Raja 'Sungai Lembing' yang masih menetap di Sungai Lembing mahu bercerita. Mungkinkah waris Tok Mat Tekong yang telah meninggalkan Sungai Lembing tahu cerita. Mungkinkah ada yang sempat bercerita dengan Tok Mat Jelir yang selalu muncul di Masjid Sungai Lembing. Mungkinkah ada waris Sungai Lembing yang menyimpan gambar Harimau Putih yang ditembak. Adakah Tok Tangguk menggunakan nama lain selain nama Wan Muhamad.
Hanya Allah SWT yang Maha Mengatahui.
Rujukan: sungailembingmines.com.my
No comments:
Post a Comment